PERSBERICHT: Vijf jaar na corona: Rode Kruis-Vlaanderen brengt onderzoek naar neusspray tegen verspreiding van virussen naar volgende fase

Midden in de coronapandemie startte Rode Kruis-Vlaanderen met de ontwikkeling van een neusspray die de verspreiding van virussen kan tegengaan. De neusspray werkt op basis van “convalescent plasma”, bloedplasma van patiënten die een virusinfectie hebben doorgemaakt en hersteld zijn. Twee jaar geleden toonde Rode Kruis-Vlaanderen aan dat de technologie een gamechanger kan zijn. Vandaag wordt het onderzoek verder uitgebouwd: voor het eerst worden tests uitgevoerd op menselijke cellen en wordt de werking uitgebreid naar seizoensgebonden virussen zoals influenza en RSV. Ook klinische tests op proefpersonen worden voorbereid.

"Tijdens de coronapandemie hebben we geleerd hoe cruciaal snelle en toegankelijke beschermingsmethoden zijn," zegt professor Hendrik Feys, directeur Wetenschappelijk Onderzoek bij Rode Kruis-Vlaanderen. "Vaccins en antivirale moleculen blijven de hoeksteen van virusbestrijding, maar een neusspray op basis van convalescent plasma zou ons toelaten om veel sneller te schakelen bij toekomstige pandemieën. Ons onderzoek toont aan dat deze methode een effectieve aanvulling kan zijn om kwetsbare groepen en de eerstelijnsgezondheidszorg sneller te beschermen, zelfs in ontwikkelingslanden."

"De theorie is eenvoudig," vervolgt professor Feys. "Wanneer iemand een infectie doormaakt, ontwikkelt die persoon antistoffen, die zich bevinden in het bloedplasma. Dat plasma kunnen we in de vorm van een neusspray toedienen aan anderen, nog vóór ze zelf besmet raken. Op die manier kan het virus minder snel verspreiden en winnen we tijd om vaccins te ontwikkelen."

Van dierproeven naar tests bij mensen

Twee jaar geleden bewees het onderzoek dat de neusspray bescherming biedt tegen het coronavirus bij proefdieren. Nu wordt ons onderzoek verder uitgebouwd met drie cruciale stappen. Zowel de eerste als tweede fase zijn al lopende.

“Waar we ons initieel richtten op het coronavirus, testen we nu ook op seizoensgebonden virussen zoals influenza, para-influenza en RSV, zegt Feys. “Virale infecties zoals de griep veroorzaken jaarlijks duizenden doden en maken veel mensen ernstig ziek. Het is de verwachting dat de neusspray ook kan werken voor seizoensgebonden virussen. Dat testen we momenteel verder in proefdieren.”

“In de tweede fase zorgen we voor een proof of concept in een menselijk proefmodel. Hier testen we influenza, RSV en corona. We gebruiken hiervoor menselijke neusepitheelcellen. Deze aanpak biedt een realistische weergave van de werking van de spray.” legt Feys uit. “We besmetten de cellen met de virussen en voegen bij sommige cellen ook ons plasma toe. Als die minder of niet worden geïnfecteerd, weten we dat de methode werkt. De eerste resultaten zijn positief, maar het onderzoek moet volledig worden doorlopen.”

“Als de resultaten in de eerste en tweede fase positief zijn – hiervan verwachten we eind dit jaar uitsluitsel – zetten we de stap naar een echte test op proefpersonen. We bereiden dit nu al voor en verwachten binnen drie jaar de eerste volledige resultaten.” aldus Feys.

Een snelle en toegankelijke oplossing bij een volgende pandemie

Een groot voordeel van deze technologie is dat ze wereldwijd toegankelijk en snel inzetbaar is. Plasma wordt overal ter wereld ingezameld en kan lokaal verwerkt worden.

Infrastructuur reeds beschikbaar bij ons én in ontwikkelingslanden

"Een groot pijnpunt tijdens de coronapandemie was dat vaccins niet overal even snel beschikbaar waren," zegt Feys. "Met deze methode kunnen we sneller schakelen en de tijd tot een vaccin overbruggen. Zo goed als elk land in de wereld heeft een bloedbank en kan plasma afnemen bij zijn bevolking. Eens je plasma hebt afgenomen van een genezen patiënt voorzien we een relatief eenvoudig proces ter plekke om tot de spray te komen die makkelijk kan worden toegediend. Zeker op korte termijn, wanneer vaccins nog niet beschikbaar zijn, of in landen waar vaccins moeilijker te verkrijgen zijn, kan dit een enorme impact hebben."

De vooruitzichten voor deze technologie zijn positief en veelbelovend. "We weten nog niet met welk virus de volgende pandemie zal komen, maar we weten wél dat we beter voorbereid moeten zijn," aldus Feys. "Dit onderzoek brengt ons een stap dichter bij een snellere en efficiëntere aanpak van virusbestrijding."